Komemoracija

Prva komemoracija, 3.maja 2024., bila je pre svega dan sećanja na žrtve zločina, ali i buđenje zajednice i društva. Sećanje i buđenje bile su ključne reči oko kojih je razvijen koncept celodnevnog programa.

Promišljajući i posmatrajući potrebe šire zajednice i društva godinu dana nakon masovnog ubistva, Multidisciplinarni tim je kao dva podjednako važna cilja prve komemoracije postavio pružanje prilike za proces kolektivnog tugovanja i njegovo osvešćivanje, kao i javni razgovor na temu odgovornosti i sećanja.

Program komemoracije osmišljen je kroz dijalog porodica ubijenih, Multidisciplinarnog tima i autora i saradnika koje su oni zajednički odabrali. Sastojao se iz nekoliko programskih segmenata koji se dopunjuju, prepliću i imaju za cilj da probude emocije, ali i pozovu na promišljanje i izazovu osećaj zajedništva.

Sirene za uzbunu i minut ćutanja

Komemorativni dan započeo je sirenama za uzbunu u 8:42, kada se zločin desio. Sirene su zamišljene kao znak uznemirenja, opomene i kao način da se istakne značaj ovog događaja za celo društvo. Zamisao da se početak komemorativnog dana označi sirenama za uzbunu na teritoriji celog grada je odbijena od strane nadležnih organa, a umesto njih su se oglasile samo mobilne sirene na lokalnom području oko mesta zločina, čime je samo delimično postignuto ostvarenje ove ideje. Sirene su propraćene minutom ćutanja i prekidom programa na svim medijima.

Prostorno-umetnička instalacija

Prostorno-umetnička instalacija (O)POMEN na fasadi ispred ulaza u mesto zločina u ulici Kralja Milutina 10, bila je prostor u okviru kog su od 8:42 tokom celog komemorativnog dana građani mogli da odaju poštovanje žrtvama, ostave cveće, zapale sveće i u knjigama sećanja izraze saosećanje, tugu i svoja razmišljanja.

Putokazi ptice

Modeli ptica u letu su kao putokazi postavljeni na stablima drveća duž ulice Desanke Maksimović, koja je predstavljala PUT TIŠINE. Ovom trasom, građani su od mesta zločina stizali u Tašmajdanski park, gde je započinjala sledeća programska celina.

Ptice su kao simbol odabrane na osnovu priče “Ptice” (Jasminka Petrović), a koja je takođe bila deo drugih programskih segmenata. One su i deo grafičkog prikaza na fasadi mesta zločina u okviru prostorno-umetničke instalacije, kao i video kolaža sećanja na žrtve. Na taj način simbol ptice bio je diskretna poveznica raznorodnih segmenata programa.

Forum i sećanje

Na klupama oko spomenika Desanki Maksimović u Tašmajdanskom parku, održavao se Forum, osmišljen kao mesto za dijalog o uzrocima i posledicama zločina. Članovi Multidisciplinarnog tima su u neformalnoj i spontanoj komunikaciji podsticali ljude na razgovor o smislu memorijalizacije, važnosti sećanja, kolektivnoj traumi, načinima na koje se nosimo sa tugom i besom, odgovornosti, te šta bi u ovom domenu trebalo menjati u našem društvu i zašto. Osim kroz iskren i preko potreban razgovor, građani su svoje misli, potrebe i osećanja mogli da iznesu i u pisanoj formi, ubacivanjem svojih odgovora na pitanja Foruma u veliko zeleno poštansko sanduče u centru Foruma, kao i popunjavanjem online upitnika.

U okviru Foruma je tokom celog dana prikazivan kolažni video rad, koji je građane upoznao sa osobenim svetovima, lepotom i osobinama ubijene dece i Dragana. Video rad sačinjen je od fotografija odabranih od strane porodica ubijenih, povezanih animacijom ptica koje su dizajnirali ilustratori iz cele Srbije.

Krizni tim Asocijacije EMDR Srbija je na poziv porodica ubijenih i Multidisciplinarnog tima bio prisutan na Forumu. EMDR terapeuti su razgovarali sa građanima, podsticali ih da izraze svoje ideje u upitnicima i obavljali individualne razgovore sa osobama koje su izrazile potrebu za ovim vidom podrške.

Viktimološko društvo Srbije, na Forumu je prikupljalo potpise za inicijativu da se 3. i 4. maj proglase Danima sećanja na žrtve masovnih ubistava, što je četiri meseca kasnije rezultovalo odlukom Vlade Srbije da ovaj predlog zvanično usvoji.

Završni scensko-muzički događaj - Buđenje

Scensko-muzički događaj izveden u završnici komemorativnog dana u Studentskom kulturnom centru u Beogradu, imao je za cilj da inicira prepoznavanje kolektivne tuge, te da građanima da vreme i prostor da osveste i osete kako se osećaju godinu dana nakon 3.maja. Muzika - radiofonska celina bila je osmišljena tako da vodi gledaoce kroz osećanje tuge, dok je poetski scenski prikaz ubijene dece i Dragana bio veoma jednostavan - oni su se kretali u poluprovidnom zatvorenom prostoru - baš kao da su istovremeno tu, ali i nisu tu. Deo radiofonske celine bile su numere različitih žanrova, ali i interpretirani delovi priče “Ptice” koja govori upravo o suoćavanju sa tugovanjem.

Završni scensko-muzički događaj, u živom programu su prenosili Javni servis Radio televizije Srbije, kao i televizije sa nacionalnom frekvencijom. Osim toga, uživo je prenošen i na ekranu u okviru Foruma na Tašmajdanu gde su građani mogli da se okupe.

Knjiga sećanja, odgovori sa Foruma i video rad u znak sećanja na žrtve, predstavljaju artefakte Memorijalnog centra u osnivanju.